Vader

N.B.: De auteur heeft dit verhaal verzonnen en de verantwoordelijkheid voor enige overeenkomst met de werkelijkheid ligt daarom bij de werkelijkheid.

Het leven is vaak hard. Peter genoot, samen met zijn vrouw Joke, van hun pensioen. Joke was verrast dat haar pensioen nog zo hoog was en daar wilde ze dankbaar gebruik van maken om te genieten van een prettige oude dag.

Haar pensioen was nog niet eens zo lang ingegaan, toen ze plotseling overleed aan een hartstilstand. Ze was net op een goede en hoopgevende manier herstellende na een borstkankeroperatie.

Peter bleef alleen in hun geriefelijke bungalow wonen, en gelukkig kon hij goed tegen het alleen zijn. Hoewel hij zich nooit veel met het huishouden had bemoeid, leek hij zich aardig te redden. Weliswaar mede door de hulp van zijn dochter Paula, die zo’n drie keer per week langskwam. Die woonde in dezelfde stad en was vrijgezel. Een zoekende jonge vrouw, die zich had aangesloten bij een evangelische groepering. De andere dochter, Carla, was getrouwd en woonde te ver weg.

Het was zo’n gezin geweest dat iedereen zich als voorbeeld stelde. Ze zagen er altijd goed verzorgd uit, twee keurig opgevoede dochters, de boel altijd netjes, zowel binnen als buiten, en je hoorde nooit een onvertogen woord van ze.
Nou ja, als het te gek werd reageerde Peter zich nog wel eens af met een krachtterm die nog net door de beugel kon.

Nog geen jaar na het overlijden van Joke verongelukte Paula. De dochter die hem hielp met zijn huishoudinkje. Met de auto tegen een boom gereden aan de linkerkant van de weg. Waarschijnlijk teveel gecorrigeerd toen ze rechts met de wielen in de berm kwam.
Dat auto’tje had ze van haar vader gekregen, dan kon ze er gemakkelijker eens even op uit.

Het was een sfeervolle begrafenis. Dezelfde dominee die de rouwdienst van Joke had geleid, leidde ook deze dienst op een indrukwekkende manier, met bijna dezelfde liturgie. Daarna hield Peter een toespraak met goedgekozen woorden, waarin hij zich sterk toonde, maar toch even onderbroken door een snik.
Ook Carla had een toespraak, die was vervuld van warmte. Van jeugdherinneringen tot haar kinderen, die nu de liefde van hun tante Paula moesten missen.
Er waren veel mensen die de grote droefheid deelden dat een zo liefdevolle jonge vrouw dit had moeten overkomen. En zo kort na het overlijden van haar moeder, wat voor haar vader toch een heel zware klap moest zijn.

Paula kwam op het kerkhof dicht bij Joke te liggen, daar had Peter nogal wat moeite voor moeten doen.
Gerda, de beste vriendin van Joke, en haar man gingen na afloop van de koffietafel met Peter mee naar huis, om hem niet direct alleen te laten zijn. Carla, de enige die hij nog over had, moest dringend naar huis omdat haar twee kinderen volledig aan het eind van hun latijn waren. Het verongelukken van hun geliefde tante, zo kort na het sterven van hun oma, had ze zwaar aangegrepen.
Peter vertelde aan Gerda hoe toegewijd Paula hem en zijn huis verzorgd had na het overlijden van Joke. Hij had tegen Paula had gezegd dat ze best wat minder vaak langs kon komen, maar ze bleef minstens drie keer per week komen.

Korte tijd na de begrafenis belde Carla Gerda op. Ze wilde graag over haar moeder praten, zei ze. Maar het gesprek was nog nauwelijks van start gegaan of het ging over de rol die haar vader altijd in het gezin gespeeld had.
Ze vertelde dat het politie-onderzoek had uitgewezen dat haar zus willens en wetens tegen die boom aangeknald moest zijn. Dat Paula haar nog niet zo lang daarvoor had verteld dat ze het allemaal zo zwaar vond, er eigenlijk niet meer tegen opgewassen was. Dat haar vader haar feitelijk dwong om steeds langs te komen.
Carla zei dat haar moeder eigenlijk nooit een stap had kunnen zetten zonder toestemming van haar vader. Hoe haar vader het hele gezin terroriseerde met een aantal absurde rituelen, waaraan niet getornd mocht worden, ingegeven door zijn controledwang en andere obsessies.
En hoe haar vader ontzettend aggressief tegen haar was geweest vlak voor het begin van de rouwdienst van Paula, omdat zij haar toespraak niet vooraf door hem wilde laten goedkeuren. Het was haar wel toevertrouwd, vond ze, want ze was volwassen, docente, mededirecteur van een bedrijf en moeder van twee kinderen.

Het werd een lang en emotioneel telefoongesprek, waarin voor Gerda veel puzzelstukjes op hun plaats vielen: hoe goed ken je een medemens?
Zo begreep ze nu ook dat de cursus cultuurhistorie die ze samen hadden gedaan, in feite een vluchtweg voor Joke was geweest om af en toe te ontsnappen aan de controledwang van Peter. Het waren dagen geweest waarop ze veel gepraat hadden. Nu realiseerde Gerda zich pas goed dat Joke haar vaak vragen had gesteld over haar relatie.

Niet lang na het gesprek met Carla belde Connie, een zus van Joke, Gerda op. In dat gesprek vielen niet alleen puzzelstukjes op hun plaats, er werden nieuwe puzzelstukjes aan toegevoegd.
Peter had Paula in haar jeugd sexueel misbruikt. Of Joke dat had geweten, of dat ze dat ontkend of verdrongen had, was niet meer te achterhalen.
Hij had het gezin volledig in zijn greep gehad, behalve Carla. Die had haar eigen koers bepaald en tijdens haar studie de man ontmoet waarmee ze nu getrouwd was. Van die man deugde niets, volgens haar vader, maar zij had haar wil doorgezet, omdat ze voelde dat het goed was.
In tegenstelling tot Paula. Die had een vriend waarmee ze trouwplannen had gehad, maar die opzij geschoven omdat haar vader het er niet mee eens was.
Binnen het religieuze kringetje waarin ze haar plaats gevonden leek te hebben, had ze nog altijd een vertrouwensrelatie met deze Bennie. En hem had ze verteld dat haar vader haar weer misbruikt had, in de periode na het overlijden van haar moeder.

Na de begrafenis had Peter verteld, hoe lief Paula voor hem geweest was, en dat hem dat soms wel eens teveel was.
Nu hoorde Gerda het andere verhaal. Dat hij Paula gedwongen had om steeds voor hem beschikbaar te zijn, met gebruikmaking van de macht die hij nog steeds over haar had.
In hoeverre is de macht die ouders uitoefenen op hun kinderen rationeel te verklaren?
Carla had Gerda al heel duidelijk gemaakt hoezeer zij zich moest verzetten tegen de macht die haar vader over haar had, om uit zijn verstikkende greep te blijven.
Ze gaf ook aan hoe Peter haar provoceerde, door haar dochters op schoot te nemen en op ongewenste manieren te strelen en haar daarbij uitdagend aan te kijken.
Daarbij adviseerde ze Gerda om uit de buurt van haar vader te blijven, omdat die de jacht op haar zou openen, ondanks dat ze getrouwd was.

Connie had Bennie gesproken. Die had haar verteld hoe hij Peter in de stad was tegengekomen. Peter had Bennie uitgenodigd voor een kop koffie in een café, maar Bennie had Peter geconfronteerd met wat Paula hem verteld had. Daarop was Peter ontzettend kwaad geworden en had, midden op straat, vreselijk tegen Bennie staan schreeuwen. Daarop had Bennie tegen Peter gezegd dat hij hem nooit meer wilde zien.
Connie had gevraagd waarom Paula of Bennie nooit aangifte tegen Peter hadden gedaan. Dat paste niet bij hun geloof, had Bennie geantwoord.

Als je al deze informatie combineert met de geslaagde zelfdoding van deze zoekende jonge vrouw, is het maar goed dat die vader zo Gereformeerd is. Anders zou hij van schaamte en wroeging niet verder kunnen. Nu kan hij God om vergeving vragen en gewoon verder leven. Zo zit zijn geloof in elkaar.